Maretak of Vogellijm
Viscum album
Sandelhoutfamilie (Santalaceae)
Thans niet bedreigd
Een positief symbool
Viscum album is een groenblijvende dwergheester die als halfparasiet groeit op populieren, appel, linde, Robinia en soms op eenstijlige meidoorn. De bessen zijn glanzend, geelachtig wit en bevatten een taai, slijmerig vruchtvlees. De zaden zijn giftig, maar niet voor de lijster die ze verspreid. De kleverige zaden kiemen op de boomstam.
In de middeleeuwen werden de bessen gekookt tot vogellijm, die op lokstokken werd gesmeerd om vogels te vangen. Een deurpost met maretak is vanouds een vrijplaats voor een gestolen kus.
De bessen worden voornamelijk gegeten door lijsters die voor de verspreiding zorgen via onverteerde zaden of door knoeien tijdens het eten. In Zuid-Limburg is de plant plaatselijk algemeen, elders in Nederland is hij zeer zeldzaam. Neemt recent misschien weer toe.
Thema's
Is een kroonjuweel in de Historische Tuin Aalsmeer en het Nederlands Openluchtmuseum.
In de middeleeuwen werden de bessen gekookt tot vogellijm, die op lokstokken werd gesmeerd om vogels te vangen.
De maretak is vooral in Engeland een van de populairste kerstversieringen.
In de Noordse mythologie is Baldr de god van de bomen: heilige bossen in Noorwegen waren aan hem gewijd. De maretak, het hout waarmee hij gedood werd, groeit zelden op een eik. Ook in de literatuur komt hij voor: als de maretak op een eik groeit, werd hij als bijzonder heilig beschouwd. Iedere Asterix en Obelix-liefhebber weet dat de druïde altijd op zoek was naar maretak in oude eikenbomen. Had hij er een gevonden, dan werd de plant met een sikkelvormig gouden snoeimes afgesneden.
Details
| Omschrijving: | (half)parasiet, (half)parasiet, tot 0.50 m, tweehuizig. |
|---|---|
| Streeknaam: | Fries: mistel |
| Verspreiding: | Europa. zuid-limburg valt binnen het aaneengesloten europese deel van het verspreidingsgebied. |
| Leefgebied: | Op zonnige plaatsen in loofbomen op kalkrijke zand- en mergelgrond. |
| Jaarcyclus: | Wintergroene vaste plant, bloeit meermalig |
| Winterhardheid: | Tot -20 °c |
| Bloeiperiode: | Maart - mei |
| Bloemkleur: | Geel, groen |
| Notities bloemen: | Onopvallend. |
| Vruchtperiode: | Oktober - december |
| Vruchtkleur: | Wit |
| Notities vruchten: | Doorzichtige witte bes. |
| Op z'n mooist: | December |
Bronnen
http://www.floron.nl/publicaties/rode-lijst-2012,http://wilde-planten.nl/maretak.htm,
https://nl.wikipedia.org/wiki/Maretak,
http://www.plantaardigheden.nl/plant/beschr/gonnve/maretak.htm,
http://www.antigifcentrum.be/natuur/planten/giftige-planten/maretak-viscum-album,
Dendrologie van de lage landen - Jan de Koning en Wim van den Broek, Heukels flora 13