Gewone hazelaar

Het nut is onovertroffen

Het geslacht Corylus behoort tot de Berkenfamilie, een aantal soorten is vooral bekend vanwege de eetbare noten. De gewone hazelaar is een forse struik met 3,5 tot 4,5 meter lange takken die thuis hoort in een loofhoutbos op voedselrijke, vochthoudende bodem. In de winter bieden de hangende, mannelijke katjes met hun gele stuifmeel een mooie aanblik. De minuscule opstaande vrouwelijk bloemen zijn onopvallend, maar als je goed kijkt, zit haar schoonheid in haar rode stampers.

Hazelaars krijgen, van alle inlandse struiken en bomen, de meest voedzame vruchten. Hazelnoten zijn behalve voor directe consumptie ook geschikt om te persen om olie te verkrijgen. Het kiemwit bevat 60 % vette olie die gebruikt wordt voor medische doeleinden en toepassingen in de verf- en parfumindustrie kent.

Coryus is afgeleid van het Griekse korys dat helm of hoofdbedekking betekend. Avellana verwijst naar de streek Avella Vecchi in Zuid Italië, waar hazelnoten ten tijde van de Romeinse overheersing werden gekweekt. Hazelaar, Haesel is Angelsaksisch, het woord betekent kap of muts en verwijst naar het vruchtomhulsel. Daarnaast betekent Haes uit het Angelsaksisch bevelen. Niet verwonderlijk dus dat een hazelaarstaf een teken van gezag was.

Lees meer…

De vruchten zitten in een cluster van 1 tot 4 hazelnoten bijeen. Iedere noot weer in een vruchtomhulsel (nap) dat de noot gedeeltelijk vrijlaat (de groene, gefranjerde bolster laat de punt van de noot zichtbaar). Het vruchtomhulsel verschilt per soort van vorm. Het eetbare zaad in de harde schil is in augustus op ware grootte en in oktober rijp. De hazelnoot valt dan met of zonder vruchtbeker af, naar gelang de hazelaar soort.

De gewone hazelaar is een begeleidende soort in het eiken-haagbeuk- en eikenbos. Ze kunnen schaduw hebben alleen bij veel schaduw is de bloei minder. Gewone hazelaar verdraagt geen zeewind.

De mannelijke katjes worden reeds in het groeiseizoen gevormd in de bladoksel en overwinteren naakt. Bij strenge vorst kunnen de katjes bevriezen. De vrouwelijke bloem wordt ook al voor de winter gevormd maar blijft onzichtbaar in een knop. De vrouwelijke bloem bevriest al bij -9° Celsius. Dit is een van de oorzaken van jaren met weinig noten. Reeds eind januari, begin februari begint de bloei. De bestuiving wordt aan de wind overgelaten. Bij sommige exemplaren bloeien de vrouwelijke bloemen vóór de manlijke, bij andere juist andersom. De vrouwelijke bloei toont alleen haar rode stempels. De uitgebloeide manlijke katjes vallen af. De vrouwelijke stempels verdwijnen nadat ze zijn bestoven in de knop waar de vruchtzetting begint. Bestuiving met eigen stuifmeel levert niet veel noten op, kruisbestuiving is productiever.

Hazelaars kunnen last krijgen van een rondknopmijt, waarbij de knoppen worden leeggegeten, in de natuur wordt dit niet bestreden in de hazelnotengaard wel.