Gerst

De basis van bier en whisky

Gerst is een eenjarig gras dat meer dan een meter hoog kan worden. De aartjes staan met drie bij elkaar in dichte onvertakte aren, die bij rijpheid niet makkelijk uit elkaar vallen. Dat is voor het oogsten erg handig, het is een eigenschap waarop al heel vroeg in de geschiedenis van de landbouw moet zijn geselecteerd.

Gerst is een heel oud cultuurgewas, het werd al meer dan 10.000 jaar geleden gekweekt in de zogenaamde Vruchtbare Sikkel in het Midden-Oosten, een gebied dat zich uitstrekt van Egypte tot aan Turkije en Iran. Gerst is in Europa het eerst gekweekte graan en werd in Zwitserland al zo’n 5.000 jaar geleden verbouwd. Hordeum is de oude Latijnse plantennaam voor gerst, vulgaris is afgeleid van het Latijnse vulgus en betekent algemeen.

Gerstekorrels werden gegeten als brij en verwerkt tot koeken en platte broden. Het gewas groeit goed in gematigde gebieden, maar kan worden gekweekt van de subtropen tot aan de poolcirkel. Gerst is tegenwoordig na maïs, rijst en tarwe de meest verbouwde grassoort.

Een gerstekorrel bestaat voor meer dan de helft uit zetmeel. Er zijn tegenwoordig allerlei selecties in de handel, waaronder speciale rassen voor de bierbrouwerij en gerst wordt ook als veevoer geteeld: voergerst. Mout is ontkiemende gerst, de grondstof voor bier en whisky. Omdat gerst weinig gluten bevat, rijst het deeg ervan slecht en is het moeilijk er iets anders van te bakken dan platte broden.

Lees meer

De oudste vorm is de 'tweerijige gerst', met twee rijen van groepen aartjes, waarvan de korrels relatief weinig eiwit bevatten en die beter geschikt is voor het brouwen van bier dan de zesrijige gerst, die meer eiwit bevat.

Zomergerst is eenjarig en moet vroeg in het seizoen worden gezaaid. Wintergerst wordt in de herfst gezaaid en moet dus winterhard zijn om in het jaar erna te worden geoogst.

Parelgerst is hetzelfde als gort, dat zijn gepolijste gerstekorrels. Die worden gebruikt in Oud-Hollandse gerechten als karnemelkse pap en watergruwel.