Duindoorn
Hippophae rhamnoides
Duindoornfamilie (Elaeagnaceae)
Thans niet bedreigd
Zure vitamine C-bommetjes
De duindoorn is een struik met vele oranje bessen die oorspronkelijk in de kustgebieden voorkomt. Je vindt hem vanaf Midden-China tot in het kustgebied van Noordwest-Europa. Ook in Nederland is de duindoorn inheems. Achter de eerste duinenrijen waar de harde wind over de duindoorns waait, worden de struiken compact en vaak niet hoger dan een meter. Landinwaarts kunnen ze wel 4,5 meter hoog worden.
Hippophae komt van het Griekse hippos (paard) en phae (glanzen). Grieken mengden duindoornblaadjes door het paardenvoer en de oliën in de blaadjes zorgden voor een glanzende vacht. Rhamnoides verwijst naar de gelijkenis met de scherpe doorns van de wegedoorn.
De zure bessen zijn echte vitamine C-bommetjes. In de winter gaan de bessen gisten, hierdoor kunnen vogels als de spreeuw, lijster, koperwiek en kramsvogel flink dronken worden. Op de Duitse wadden is de duindoornbes wat de cranberry voor Terschelling is. De bessen worden verwerkt tot likeur, jam en gelei. Zowel de bessen als de jonge twijgen en blaadjes bevatten oliën die farmaceutische toepassingen hebben.
Lees meer »
Thema's
De vruchten zijn vanaf eind september rijp en blijven meestal de hele winter aan de plant hangen, als ze niet door vogels worden opgegeten.
De vruchten kunnen rauw of gekookt worden gegeten. Veel mensen vinden de rauwe bessen te zuur. De bessen hebben een aantrekkelijke geur en zijn zeer rijk aan vitaminen, vooral vitamine C (120 mg per 100 g) en vitamine A. Het is ook geschikt om vruchtensap van te maken.
Hippophae komt van het Griekse hippos (paard) en phao (ik dood), omdat een afkooksel van de vruchten werd gebruikt om het ongedierte bij paarden te doden. Rhamnoides betekent ‘wegedoornachtig’.
De jonge takken en bladeren bevatten bio-actieve stoffen waarmee een olie wordt gemaakt die heel anders is dan de olie uit de vrucht. De opbrengst aan olie is ongeveer 3 procent. Deze olie wordt gebruikt als zalf voor de behandeling van brandwonden. Van de vruchten maakt men een hoogwaardige medicinale olie die wordt gebruikt bij de behandeling van hartstoornissen. Deze zou ook goed werken op de huid, om brandwonden, eczeem en stralingsschade te genezen. Wordt ook inwendig gebruikt bij de behandeling van maag- en darmziekten. De vrucht heeft een samentrekkend effect in de mond en kan dienen als tonicum. Het vers geperste sap wordt gebruikt bij de behandeling van klachten als verkoudheid, koorts en vermoeidheid. De vrucht is een rijke bron van vitaminen en mineralen, in het bijzonder vitamine A, C en E, flavonoïden en andere biologisch actieve verbindingen. Het is ook een vrij goede bron van essentiële vetzuren en dat is tamelijk ongebruikelijk voor een vrucht. Er wordt onderzocht of het geschikt is als voedingsstof en als zodanig de kans op kanker kan verminderen en ook kan dienen als middel om de groei van tumoren te stoppen of terug te dringen.
Duindoorn heeft een uitgebreid wortelstelsel en zeer snel groeiende uitlopers en wordt daarom vaak gebruikt voor bodembescherming, vooral op zandgronden. De vezelachtige en woekerende wortels helpen om het zand vast te houden. De plant groeit snel, zelfs in zeer onbeschermde omstandigheden, en brengt stikstof in de bodem. Daarom wordt hij gebruikt als pionierssoort bij het herstellen van bossen in probleemgebieden. De plant heeft zeer veel licht nodig en zal dus uiteindelijk worden weggeconcurreerd door andere bomen. Het sap van de bessen van deze plant zit in veel vitaminerijke geneesmiddelen en cosmetische middelen zoals gezichtscrèmes en tandpasta.
Uit de stengels, de wortels en het blad wordt een gele kleurstof verkregen. De jonge bladeren en scheuten geven een zwartbruine kleurstof.
Details
| Omschrijving: | Struik, tot 6 m. |
|---|---|
| Verspreiding: | Noordwest-europa tot centraal-china |
| Leefgebied: | Zeeduinen (duinstruwelen en zandvlakten), opgespoten grond (met kalkrijk zand), langs spoorwegen (spoordijken), rotskusten, waterkanten (rivieroevers), grindafzettingen in gebergten en kiezelbanken, 5-200 m hoogte. |
| Jaarcyclus: | Bladverliezende vaste plant, bloeit meermalig |
| Winterhardheid: | Tot -20 °c |
| Bloeiperiode: | April - mei |
| Bloemkleur: | Bruin, geel, groen |
| Notities bloemen: | De mannelijke of vrouwelijke bloemen verschijnen voor de bladontwikkeling en zitten op verschillende struiken. de mannelijke bloem heeft 2 geelbruine slippen en 4 meeldraden, de zittende vrouwelijke bloem heeft een roodbruine stempel. |
| Vruchtperiode: | September - december |
| Vruchtkleur: | Oranje |
| Notities vruchten: | Vlezige oranje bes. |
| Op z'n mooist: | Mei, september - oktober |