Tamarinde
Tamarindus indica
Vlinderbloemenfamilie (Fabaceae)
Thans niet bedreigd
Zoetzure peultjes
De tamarinde is een tropische, groenblijvende boom die zo’n 25 meter hoog kan worden. Het is een telg uit de familie der Vlinderbloemigen met samengestelde bladeren en sierlijke, gele bloemen met oranje tot rode strepen op de kelkbladeren. De vruchten, bruine peulen, zijn ongeveer 10 centimeter lang. Ze bevatten ovale, harde zaden die ingebed zijn in zuur, aromatisch vruchtvlees.
De tamarinde is inheems in Afrika, India, Syrië en Turkije en kan goed tegen droogte, die hij nodig heeft om bloemen en vruchten te ontwikkelen. In erg vochtige regio’s, zoals het tropische regenwoud, komt hij niet voor.
De tamarinde is vermoedelijk via handelaren naar Azië gebracht en vervolgens naar het Middellandse Zeegebied. In de 16de eeuw werd de boom ook naar Amerika gebracht, waar men hem een ‘hurricane-resistant tree’ noemt, omdat zijn paalwortels zo stevig in de grond verankerd en de takken zo buigzaam zijn, dat de boom hevige stormen kan weerstaan.
De tamarinde is een boom die door de inheemse bevolking voor verschillende doeleinden gebruikt wordt. Hij biedt bescherming, is voedingsbron voor mens en dier, dient als medicijn en levert materiaal om huishoudelijke voorwerpen van te maken. Hij wordt ook als sierboom ingezet.
Tamarindepulp geeft een friszurige smaak aan veel Aziatische gerechten en ook aan de bekende Worcestersaus.
Thema's
Het taaie kleverige vruchtvlees, met een frisse zoetzure en aromatische smaak, is direct eetbaar of dient als grondstof voor dranken, sauzen (waaronder worchestersaus), chutney's, jams of geleis. Uit de pulp van de vruchten wordt tamarindesiroop bereid. De zaden zijn gekookt of geroosterd eetbaar; tot meel gemalen kunnen ze gebruikt worden voor het bakken van brood of in gebak verwerkt worden. De bloemen en bladeren worden aan curry's, soepen en salades toegevoegd en als groente gegeten.
De vruchten, schors en bladeren worden medicinaal gebruikt. De vrucht wordt ingezet tegen malaria, reuma, wonden, winderigheid en koorts. De bloemen zijn een remedie tegen reuma, pijn, ontstekingen, wonden en gewrichtsklachten. De bladeren werken tegen hoest en koorts.
Het hout wordt gebruikt voor het vervaardigen van meubels, raderen, assen, vijzels, stampers, hamers, oliepersen, ploegen, scheepsplanken en hekken. De overrijpe vruchtenmoes, kan met zout gemengd, ook als polijstmiddel voor messing, koper en zilver gebruikt worden. Tamarindeolie wordt gebruikt als lampolie en bij de produktie van verf en lak.
De tamarinde wordt als heilige boom beschouwd omdat hij zoveel toepassingen kent.
De vruchtschillen worden gebruikt voor het verven van wol, zijde en katoen.
Details
| Omschrijving: | Boom, tot 20 m. |
|---|---|
| Verspreiding: | Vermoedelijk afrika, nu werldwijd in de tropen in cultuur. |
| Leefgebied: | Droge en vochtige savanne, tropische laagland en hellingen. |
| Jaarcyclus: | Wintergroene vaste plant, bloeit meermalig |
| Winterhardheid: | Tot -5 °c |
| Bloeiperiode: | Mei - augustus |
| Bloemkleur: | Geel, oranje, diverse kleuren |
| Notities bloemen: | Bloemblaadjes geel en tweekleurig: geel met oranje, rode, of paarse nerftekening. |
| Vruchtperiode: | December - mei |
| Vruchtkleur: | Bruin |
| Op z'n mooist: | Mei - augustus |