Pastinaak

Wel of niet een hutspotplant?

Pastinaak is een vergeten groente die weer in opmars is. De zetmeelrijke wortel werd al ver voor het begin van onze jaartelling, vanaf 9.000 v Chr. in Midden-Europa (Zwitserland en Zuid-Duitsland) gegeten. In Friesland zijn in een vroegmiddeleeuwse terp al zaden van deze plant gevonden. De wortel zou vóór de komst van de aardappel en het populair worden van de peen de basis voor  hutspot zijn geweest, maar daar zijn niet alle geleerden het over eens.

De wortels zijn het lekkerst wanneer de vorst er overheen is geweest, waarschijnlijk omdat dan een deel van het zetmeel wordt omgezet in suikers. Ze hebben een licht anijsachtige smaak en dat is niet zo verwonderlijk, want ook anijs (Pimpinella anisum) behoort tot de schermbloemenfamilie, met veel bekende keukenkruiden en smaakmakers. De wortel bevat vitamine C en E en zou helpen bij de behandeling van artritis.

Het is de vraag of de Nederlandse naam pastinaak is afgeleid van de wetenschappelijke, Pastinaca, of andersom. Sativus is Latijn voor gekweekt. Hij wordt ook wel pinksternakel of witte wortel genoemd.

Lees meer

De pastinaak komt in heel Noord-Europa voor, in droge graslanden, vaak op kalkrijke bodem. Het zijn geurige, tweejarige planten die tot 1 meter hoog kunnen worden, met een dikke witte wortel – bij een kweekwedstrijd in Engeland is ooit een wortel van meer dan 3,5 meter gekweekt!

In Nederland is het één van de weinige wilde soorten uit de Schermbloemenfamilie met gele bloemen, dus gemakkelijk te herkennen. Er worden bij ons twee ondersoorten onderscheiden: de brandpastinaak (Pastinaca sativa subsp. urens), die een dichte, grijze, korte beharing heeft  en de gewone pastinaak (Pastinaca sativa subsp. sativa), meestal met minder en langere haren. Net als bij sommige soorten berenklauw (Heracleum spp.) bevat het plantensap stoffen die onder invloed van zonlicht huidirritaties kunnen veroorzaken. De stengel is gegroefd, de bladeren zijn meestal enkel geveerd, met vrij grote deelblaadjes. De vruchten zijn sterk afgeplat.